Cũng giống như bất kỳ một ngôn ngữ nào khác, tiếng Anh gồm có hai phần: tiếng Anh bản địa và tiếng Anh vay mượn.
Nếu
xét về vai trò, những từ bản địa tuy chỉ chiếm 30% tổng lượng từ có
trong tiếng Anh nhưng chính chúng là nền tảng để hình thành nên phần lớn
các từ quen thuộc thường xuyên được sử dụng trong ngôn ngữ nói và viết.
Bên cạnh đó, từ bản địa có các cách kết hợp về từ vựng và ngữ pháp vốn
rất phong phú, chúng là những từ đa nghĩa và có khả năng cao trong việc
hình thành các nhóm từ và các cấu trúc.
Còn những từ vay mượn là
những từ có nguồn gốc từ một ngôn ngữ khác và được biến đổi cho phù hợp
với những đặc điểm của tiếng Anh bản địa. Thực ra, do đã trải qua một
thời gian dài hình thành và phát triển, rất khó để phân biệt một từ
tiếng Anh vay mượn với một từ gốc bản địa nếu không sự phân tích kỹ
lưỡng về nguồn gốc và lịch sử của chúng. Chính những giai đoạn phát
triển của ngôn ngữ chính thống quyết định số lượng từ vay mượn cũng như
vai trò của chúng trong hệ thống từ ngữ của một ngôn ngữ.
Có hai
con đường hình thành nên từ vay mượn: vay mượn trực tiếp từ một ngôn ngữ
khác nhờ vào những mối tác động qua lại với các quốc gia khác hoặc vay
mượn gián tiếp từ một ngôn ngữ thông qua một ngôn ngữ khác. Hai thuật
ngữ thường được sử dụng trong quá trình phân tích những từ vay mượn là
nguồn vay mượn và gốc vay mượn. Cụm từ “nguồn vay mượn” là muốn nói đến
ngôn ngữ được vay mượn một cách trực tiếp còn “gốc vay mượn” lại ám chỉ
đến ngôn ngữ được vay mượn một cách gián tiếp. Trên thực tế, nếu hai
ngôn ngữ tác động qua lại với nhau càng có sự tương đồng về cấu trúc thì
càng dễ dẫn đến hiện tượng giao thoa giữa các từ của chúng.
Để phân loại những từ vay mượn thì có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau.
Thứ
nhất, những từ vay mượn có thể được phân loại theo nguồn gốc của bản
thân chính từ vay mượn đó: Vay mượn chính xác, dịch sao phỏng, vay mượn
về ngữ nghĩa. Trong đó ngoài cách vay mượn chính xác là sử dụng nguyên
vẹn cả về từ và nghĩa của từ đó thì:
Dịch sao phỏng là một cụm từ
cũng hình thành do vay mượn nhưng bằng cách dịch từng từ thành phần
theo nghĩa đen và ghép lại chúng với nhau.
Vay mượn về ngữ nghĩa là một loại vay mượn nghĩa của một từ đã từng được sử dụng trong tiếng Anh.
Ngoài ra, những từ vay mượn từ tiếng Latin có thể được phân loại thành các nhóm nhỏ theo các thời kỳ:
*
Thời kỳ đầu. Đây là những từ du nhập vào tiếng Anh thông qua ngôn ngữ
của các bộ tộc Anglo-Saxon. Từ rất lâu trước khi cuộc xâm nhập của các
giống người Angle, Saxon and Jute, chính những bộ tộc này sau khi tiếp
xúc với nền văn minh La mã và đã chấp nhận một số từ gốc Latin để chỉ
những đồ vật thuộc về nền văn minh đó, ví dụ như: cup (ly),
(!)(!)(!)chen (bếp), mill (đơn vị tiền tệ), wine (rượu), port (cảng).
*
Thời kỳ thứ hai. Nhóm này gồm những từ du nhập vào nước Anh vào thế kỷ
thứ sáu và thứ bảy, khi những người Anh chuyển sang theo đạo Cơ đốc, ví
dụ: priest (linh mục), bishop (giám mục), nun (ni cô), và candle (cây
nến).
* Thời kỳ thứ ba: Một số từ lại được sử dụng trong tiếng
Anh sau khi xảy ra hai sự kiện lịch sử: cuộc càn quét của người
Noóc-măng và thời kỳ Phục Hưng. Có những từ du nhập vào tiếng Anh thông
qua tiếng Pháp nhưng một số lại vay mượn từ tiếng Latin như major (lớn),
minor (nhỏ), intelligent (thông minh), permanent (cố định).
*
Thời kỳ cuối cùng: Những từ thuộc thời kỳ này chủ yếu là những từ mang
tính chất trừu tượng hoặc khoa học như: nylon, molecular (phân tử) ,
vaccine (vắc-xin), phenomenon (hiện tượng), và vacuum (chân không).
Tóm
lại có thể nói xu hướng vay mượn của tiếng Anh đã có nguồn gốc từ lâu
đời và chắc chắn sẽ ngày càng phát triển hơn bao giờ hết trong bối cảnh
hội nhập toàn cầu hoá và sự phát triển của nền kinh tế tri thức. Và càng
không thể phủ nhận rằng chúng đã, đang và sẽ là một trong những nguồn
quan trọng nhất để hình thành nên một ngôn ngữ tiếng Anh ngày càng đa
dạng và phong phú.